اگر ایران «تک تک» شرایط ما را اجرا کند، «شاید» تحریم‌ها را برداریم!

اظهارات سوزان رایس، مشاور امنیت ملی باراک اوباما و گزینه اصلی او برای تصدی پست وزارت امور خارجه در دولت دوم، درباره برنامه هسته‌ای کشورمان و تکرار ادعاهای گذشته در نفی حق غنی‌سازی ایران، بیشتر از آنکه کارشناسان بین‌المللی را از ادامه رفتار خصمانه کاخ سفید با ایران متعجب کند، نگرانی‎های جدی را در داخل کشور به وجود آورده و این سوال را مطرح کرده است که با توجه به رویکرد مشخص ایالات متحده در این زمینه و اینکه این مساله به راحتی توسط وزیر امور خارجه کشورمان قابل حدس زدن بود، چرا آقای ظریف باز هم تن به دیدار با جان کری داده است؟

سوزان رایس، مشاور امنیت ملی باراک اوباما روز گذشته در مصاحبه‌‎ای اختصاصی با شبکه سی ان ان، درباره تحولات چند روز اخیر میان ایران و آمریکا صحبت کرد و در پاسخ به پرسشی در زمینه جدیت ایران در مذاکرات گفت: هنوز برای اظهار نظر در این زمینه بسیار زود است. آنچه رخ داد این بود که وزیر خارجه ما به همراه وزرای خارجه آلمان، چین، انگلیس، فرانسه و روسیه و کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، برای اولین بار در سطح وزرای خارجه با وزیر خارجه جدید ایران دیدار و گفت‌وگو کردند. ایرانی‎ها بر تعهد خود در زمینه عدم حرکت به سمت سلاح هسته‎ای تاکید ورزیدند. ما و دیگران تاکید کردیم که ایران باید به تعهدات بین‎المللی خود بر اساس قطعنامه‎های سازمان ملل پایند باشد. و تحریم‎ها تا زمانی که در این زمینه اطمینان نیابیم، باقی خواهند ماند. 

فرید زکریا، مجری سی‌ان‌ان در ادامه مصاحبه با اشاره به عبارت استفاده شده توسط اوباما درباره «حق دسترسی ایران به انرژی صلح آمیز هسته‎ای» در سخنرانی خود در سازمان ملل خواستار توضیح بیشتر در این زمینه شد و گفت که مشخص نیست منظور پرزیدنت اوباما دقیقا چه بوده است. آیا حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته می‌شود؟

 رایس در پاسخ به آن گفت: «بیان این کلمات کاملاً عامدانه بود. آمریکا حرفی از حق ایران در زمینه غنی سازی صحبت نکرده است. گفته‎ شده است؛ ایران به عنوان عضو NPT، هنگامی که به تعهدات بین‎المللی خود پایبند باشد، یعنی برمبنای التزامات IAEA و قطعنامه‎های شورای امنیت سازمان ملل، در آن صورت مانند هر عضو دیگر NPT، حق استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‎ای را خواهد داشت. این سیاستی است که ما از مدت‏ها قبل دنبال میکنیم و چیز جدیدی نیست.»

 اما این اولین اظهار نظر مقامات امریکایی پیرامون «حق غنی سازی» یا «حق استفاده صلح آمیز» ایران از انرژی هسته‎ای نیست که مقامات ارشد امریکا پس از دیدار کری و ظریف در رسانه‎ها مطرح کرده‎اند، چنانکه یکی از مقامات امریکایی حاضر در نشست 1+5 و ایران نیز یک روز پس از برگزاری این دیدار، در جلسه‎ای خصوصی با خبرنگاران امریکایی ابعاد وسیع‎تری از بلوف امریکایی‎ها را تبیین کرده بود.

 این مقام ارشد که به نظر می‎رسد وندی شرمن، معاون ارشد وزیر امور خارجه امریکا باشد، پس از دیدار محمدجواد ظریف و جان کری، در جمع خصوصی خبرنگاران از لزوم تعلیق غنی‎سازی در ایران سخن گفته و بر لزوم تعطیلی تاسیسات فردو، تعلیق غنی‌سازی بالا به صورت دائمی و بازرسی 24 ساعته از تاسیسات هسته‌ای کشورمان تاکید کرد و گفت که در این شرایط، تنها "ممکن است" تحریم‌ها علیه ایران لغو شود!

 شرمن اضافه کرده است: «اگر ایران تک تک چیزهایی که ما می‌خواهیم را انجام بدهد، تحریم‌ها برداشته می‌شود اما به شرط آنکه "تک تک" کارهایی که ما می‌خواهیم، انجام شود. گزینه‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند نگرانی‌های ما را رفع کند؛ بستن فردو می‌تواند باشد، توقف 20 درصد می‌تواند باشد و می‌تواند سایر تاسیسات اتمی ایران باشد. ما نگرانی‌های زیادی داریم و می‌خواهیم به همه آنها پرداخته شود. ایران زمانی که به همه نگرانی‌های ما پاسخ دهد، حق برخورداری از انرژی صلح آمیز هسته‌ای را دارد. البته ایران می‌تواند برنامه غیرنظامی هسته‌ای بدون غنی سازی داشته باشد. مثلا غنی‌سازی در جای دیگر انجام شود و شما سوخت را بخرید. مطمئنا شما می‌توانید این کار را انجام دهید. راه‌های زیادی برای رسیدن به آن وجود داد.»

 بلوف مهمی که امریکا در قبال برنامه هسته‎ای ایران زده است، جعل عنوان «حق استفاده صلح‎آمیز» از انرژی هسته‎ای است تا بر آن مبنا، بتواند مسیر گریزی برای غنی سازی در خاک ایران نیز پیدا کند، این در حالی است که لحن تحقیرآمیز وندی شرمن در این جلسه نیز نشان می‌دهد که تحلیل بسیاری از کارشناسان در این زمینه درست بوده و غرب با این توهم که دولت جدید ایران خواهان عدم تقابل با سیاست‌های خصمانه آمریکاست، بر میزان فشار و خواسته‌های غیرقانونی خود افزوده تا ایران را مجبور به کنار گذاشتن کامل برنامه هسته‌ای خود کند.

اکنون جای این سوال باقیست که محمدجواد ظریف به عنوان یک دیپلمات کارکشته و کسی که معتقد به استفاده از ادبیات و رویکرد دیپلماتیک در عرصه جهانی است، ایا این اظهارات توهین آمیز را هم در راستای روابط حسنه دیپلماتیک ارزیابی می‌کند؟ این چه دیپلماسی موفقی است که نهایتا قرار است منجر به لغو دسترسی ایرانیان به حقوق مسلم خود شود؟ تعطیلی دائم فعالیت‌های غنی‌سازی در ایران که برای به دست آوردن آن، چهار دانشمند ایرانی را شهید کردند، در کجای قاموس دیپلماسی قرار می‌گیرد؟

به نظر می‌رسد با وجود اینکه این رفتار از سوی غرب قابل پذیرش بود، اما آقای ظریف با خوش‎بینی مفرط نسبت به رویکرد قهرآمیز غرب و خصومت تاریخی آنان با ملت ایران، مرتکب اشتباه بزرگی در دیدار با جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا شده است. طبیعی است ادامه این روند ناصواب و غیرمنطقی و عجیب که حتی فارغ از آرمان‌های انقلاب اسلامی، با مشی اصولی در دیپلماسی هم در تناقض و تضاد جدی است، ظریف باید پاسخگوی عملکرد خود در این زمینه باشد؛ چرا که اکنون مسئولیت این پرونده از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه محول شده و او مسئول اصلی پرونده هسته‌ای است.