فيلمي فرانسوي كه قرار است سينماي ايران را نمايندگي كند

در حاليكه مسئولين و سياستگذاران سينمايي دولت جديد مدتي است با حضور «حجت‌الله ایوبی» به عنوان معاون «علي جنتي» و رئیس سازمان سینمایی اين عرصه را تحويل گرفته اند، در اولين آزمون اجرايي خود مي بايست نسبت به انتخاب نماينده سينماي ايران در جايزه بين المللي اسكار 2014 تصميم گيري مي كردند كه با انتخاب كميته اي متشكل از «فاطمه معتمدآريا»، «مسعود كيميايي»، «بهروز افخمي»، «كمال تبريزي»، «حسن حسن دوست»، «اميرحسين معززي نيا»، «امير اسفندياري» و «عليرضا زرين دست» به عنوان اعضاي هيئت انتخاب نماينده ايران فيلم سينمايي «گذشته» را در نهايت به عنوان نماينده سينماي ايران راهي اين فستيوال بين المللي كردند.

مسئولين سينمايي اعلام كرده اند اين انتخاب پس از بررسی فهرست رسمی 53 فیلم به نمایش درآمده در یک سال گذشته در ايران و ارزیابی وضعیت بین‌المللی عناوین حائز شرایط صورت گرفته كه در ابتدا از ميان اين فيلم ها 12 فیلم سينمايي «برف روی کاج‌ها» ساخته پیمان معادی، «بی‌خود و بی جهت» ساخته عبدالرضا کاهانی، «پذیرایی ساده» ساخته مانی حقیقی، «پله آخر» ساخته علی مصفا، «حوض نقاشی» ساخته مازیار میری، «دربند» ساخته پرویز شهبازی، «دهلیز» ساخته بهروز شعیبی، «قاعده تصادف» ساخته بهنام بهزادی، «کلاس هنرپیشگی» ساخته علیرضا داودنژاد، «گذشته» ساخته اصغر فرهادی، «گناهکاران» ساخته فرامرز قریبیان و «هیس! دخترها فریاد نمی‌زنند» ساخته پوران درخشنده در روز سه شنبه 2 مهرماه امتياز بيشتري كسب كرده و از سوي كميته انتخاب اعلام شدند.

هيئت انتخاب در مرحله بعد روز شنبه 6 مهرماه دو فیلم «گذشته» و «دربند» را به عنوان گزينه هاي نهايي خود جهت انتخاب يك فيلم به عنوان نامزد اصلي و ديگري به عنوان نامزد علي البدل انتخاب كردند که یکی از آنها به عنوان نامزد اصلی و دومی به عنوان نامزد علی البدل معرفی خواهند شد؛ تا اگر فیلم نخست، شرایط شرکت را از نظر برگزارکنندگان دارا نبود، فیلم دوم جانشین شود و در حالي ظهر روز يكشنبه 7 مهرماه فيلم سينمايي «گذشته» آخرين اثر «اصغر فرهادی» به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی شد كه بسياري از كارشناسان و اهالي سينما اعتقاد داشتند «گذشته» به دليل آنكه زبان اصلي فيلم فرانسوي است نمي تواند نماينده ايران در جايزه اسكار باشد.

نكته مهمتري كه به نظر مي رسد هيئت انتخاب كننده ظاهرا خیلی به آن توجه نداشته است اينکه در صورتي كه فيلم سينمايي «گذشته» در اين فستيوال جایزه بگيرد، یک تهیه کننده فرانسوی باید روی سن رفته و جایزه اش را دریافت کند، هر چند طبق قوانين جایزه اسکار اگر 5 نفر از عوامل یک فيلم داراي تابعيت یک کشور باشند، آن فیلم مي تواند به عنوان محصول آن كشور معرفي گردد و با توجه به عوامل اصلی اين فیلم همچون بازیگر، فیلمبردار، کارگردان، نويسنده «گذشته» از نظر حقوقي می تواند محصول کشور ایران نيز در كنار كشور فرانسه باشد، اما بايد پذيرفت «گذشته» به اعتقاد اكثريت صاحب نظران سينمايي فاقد هویت ایرانی است.

البته در اين ميان برخي معتقدند به دليل آنكه «اصغر فرهادی» امروز كارگرداني است كه در سطح بين المللي شناخته شده است و با توجه به اينكه فیلم سينمايي «گذشته» در كشور امریکا توسط شركت «سونی پیکچرز کلاسیک» از 20 دسامبر (29 آذرماه) اکران خواهد شد و لذا اعضای آکادمی اسكار آن را خواهند دید و «برنیس بژو» بازیگر نامزد اسکار سال 2011 در این فیلم بازی کرده که اين مسئله نيز احتمال دیده‌شدن آن را بالا می‌برد، لذا مي تواند شانس بيشتري جهت موفقيت داشته باشد كه ضمن منطقي بودن اين ديدگاه ها، اما در استدلال هاي مطرح شده هيچ سخني در دفاع از محتواي فيلم كه زمينه معرفي بخشي از فرهنگ و سينماي ايران را در سطح جهاني دارا باشد مطرح نشده است.

شايد براي اثبات اينكه «گذشته» فاقد هويت و معرف فرهنگ ايراني است جداي از آنكه بسياري از سينماگران و منتقدين عرصه سينما از طيف هاي مختلف بر روي آن اشتراك نظر دارند مي توان به عدم اقبال عمومي به آن در زمان اکران داخلی با وجود تبلیغات رسانه‌ای و محیطی و تصویری گسترده  اشاره كرد كه با وجود اينكه در مدت زمان طولاني و در خلاء اكران هم زمان فيلمي پرمخاطب بر روي پرده هاي سينما به نمايش در آمد و نام کارگردان آن كه در اثر قبلي موفق به كسب جايزه اسكار شده بود خود مي توانست ظرفيتي جهت فروش باشد اما نتوانست موجی ایجاد کند و صرفاً به اندازه یک فیلم متوسط رو به بالا در گيشه ها به فروش رفت و مهمتر از آن اينكه هیچ بحث و حرف جدی را نيز در محيط سينمايي موجب نشد و اين روزها هم سر از سوپرمارکت‌ها و رسانه‌های خانگی در ‌آورده تا شايد بتواند با دوبله فارسي اقبالي را در بين مخاطبين ايراني كسب كند و با این اوصاف اعلام نام «گذشته» به عنوان نماینده ایران به اسکار جای تعجب و سؤال دارد كه مي بايست مسئولين سازمان سينمايي پاسخگوي اين مهم باشند و با اعلام اينكه اين انتخاب توسط يك كميته صورت پذيرفته از زير آن شانه خالي نكنند.

چرا كه اولاً اصل انتخاب كميته امري ملزوم نبوده و از بار مسئوليت سازمان سينمايي و دولتمردان نمي كاهد و دوماً اعضاي كميته بر خلاف شكل مرسوم آن كه با حضور منتخبين تهيه كنندگان، كارگردانان و نويسندگان تشكيل مي شود اقدام به انتخاب افرادي در سطح بازيگر كرده است كه اين خود اقدامي خارج از عرف و غيرتخصصي بوده است.