گلستان در حصر جاده‌های مرگبار!

پایگاه عدالت خواهان گلستان "زنگ که می‎خورد، دوان به دوان به سمت منزل فامیل‎شان می‌دود. آوردن موتور به محوطه مدرسه ممنوع است، بنابراین او هر روز موتور را در خانه فامیل‎شان می‎گذارد تا بعد از تعطیلی با موتور به خانه برود. موتورسیکلت از جثه او خیلی بزرگتر است، با سرعت در حال رفتن به مدرسه است که ناگهان خودروی جلویی ترمز می‎کند و رضا ناتوان در کنترل موتور با پیکان وانت برخورد می‎کند و به هوا پرتاب می‎شود و جلوی پیکان وانت فرود می‎آید.

رضا اکنون در بخش مراقبت‎های ویژه پنج آذر گرگان بستری است و در حالت کما قرار دارد، همکلاسی‎هایش منتظر بازگشت رضا هستند و تنها کاری که از دستشان بر می‎آید، دعا کردن است.

حوادث رانندگی در استان گلستان به یکی از عوامل اصلی مرگ و میر و بروز معلولیت تبدیل شده است تا جایی که این استان از لحاظ تعداد تصادفات کشور در رده دوم قرار دارد.

از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 14 هزار فقره تصادف در جاده‎های سراسر کشور رخ داده است که طبق آمار «مدیریت مرکز راه‎ها» بیشترین تصادفات در سه استان گیلان، گلستان و آذربایجان‎غربی رخ داده است.

دلایل بسیاری در پدید آمدن این آمارها نقش دارند که بخشی از آنها به فرهنگ رانندگی افراد، ساختار جاده‎ها، زیر‎ساخت‎های ترافیکی و غیرایمن بودن خودروها و تجهیزات خودرویی در کشور بستگی دارد.

سرعت غیرمجاز، انحراف به چپ، خواب آلودگی در حین رانندگی و وجود جاده‎ها و تجهیزات غیراستاندارد در صدر مواردی هستند که همه ساله باعث بروز تصادفات فوتی و جرحی بی‎شماری در کشور می‎شوند، تا جایی که کشور ما را در زمره پر تصادف‎ترین کشورهای دنیا قرار می‎دهند.

برنامه‎ها و طرح‎های بسیاری در کشور در خصوص کاهش آمار تصادفات در حال پیگیری و اجرا هستند ولی در عمل بازخورد و میزان کاهش تصادفات چندان چشمگیر و پررنگ نیست.

هر چند در مقایسه با سال‎های گذشته این آمار در حال کاهش است ولی تا نزدیک شدن به استانداردهای بین‎المللی، روزهای پر حادثه زیادی در پیش داریم.

ویژگی‎های اقلیمی و گردشگری استان‎های شمالی کشور باعث می‎شود، این استان‎ها همه ساله در فصول گرم سال و حتی در تعطیلات چند روزه در طول سال، پذیرای هزاران یا حتی میلیون‎ها مسافر باشند که به نوعی توازن بار ترافیکی جاده‎ها و میزان خودروهای مورد انتظار به هم می‎خورد.

از طرف دیگر آشنا نبودن مسافران با جاده‎های استان‎های شمالی، نبود یا وجود کمربندی‎های غیراستاندارد، خستگی و کلافگی ناشی از تحمل ترافیک‎های طولانی، باعث می‎شود رانندگان علی‎الخصوص در ساعات پایانی روز، رانندگی پرخطر در دستور کار خود قرار دهند و برای رسیدن به مقصد یا یافتن مکانی برای اطراق قوانین را زیر پا بگذارند که خود به عاملی برای بروز حوادث ناگوار می‎شود.

بی‎شک استان‎های شمالی کشور به نوعی قطب کشاورزی کشور نیز محسوب می‎شوند و تردد وسایل نقلیه کشاورزی نظیر، تیلر، تراکتور، کمباین در جاده‎های این استان‎ها اجتناب‎ناپذیر است.

وجود تجهیزات و ادوات خاص کشاورزی که معمولا در انتهای این وسایل نصب می‎شود، باعث می‎شود تا این وسایل نقلیه بیش از حد مجاز عرض جاده‎ها را اشغال کنند که خود عاملی برای تصادفات محسوب می‎شود.

نداشتن چراغ‎های خطر یا حتی شبرنگ روی بدنه تجهیزات کشاورزی از بروز دلایل تصادفات در ساعات پایانی روز و هنگام محسوب می‎شود. آشنا نبودن با قوانین رانندگی و در نظر نگرفتن این وسایل به عنوان وسایل تحت نظارت راهنمایی و رانندگی از سوی دارندگان این وسایل، از دیگر معضلات پیش‎روی متصدیان امور ترافیک در استان‎های شمالی است.

در استان‎های جنوبی یا کویری به دلیل پراکندگی جمعیتی و فاصله زیاد بین شهرها، جاده‎ها فاقد دوربرگران‎های متعدد هستند و هر چند کیلومتر یک دور برگردان دیده می‎شود که مسلما به دلیل تعداد کم این دوربرگردان‎ها عمدتا استاندارد هستند. اما در استان‎های شمالی کشور که شاهد بافت جمعیتی فشرده و متراکم هستیم حد فاصل بین شهرها نیز با ساختمان‎های مسکونی و تجاری پر شده است و لزوم ایجاد دوربرگردان‎های متعدد را ضروری می‎کند.

اینجاست که به دلیل تعدد دوربرگردان‎ها، امکان ساخت دوربرگران استاندارد به حداقل می‎رسد و اکثر دور برگردان‎های استان‎های شمالی غیر استاندارد و به عبارتی حادثه‎خیز هستند. 

یکی دیگر از معضلات ترافیکی در استان‎های شمالی عبور از عرض خیابان است.

در گذشته به دلیل کم بودن جمعیت خودرویی کشور و عرض کم جاده‎ها ساکنان استان‎های شمالی علی‎الخصوص ساکنان حاشیه شهر یا کشاورزانی که زمین‎های آنها در مسیرهای بین‎شهری قرار گرفته است، برای عبور از عرض خیابان مشکل چندانی نداشتند.

اما در سال‎های اخیر با چند بانده شدن خیابان‎ها و افزایش جمعیت خودرویی کشور عبور از عرض خیابان هم به یکی از مناقشات جاده‎ای کشور تبدیل شده است که همه ساله جان بسیاری از شهروندان استان شمالی کشور را می‎گیرد.

هر چند حصارکشی، استفاده از بلوک‎های بلند در وسط جاده یا نصب پل هوایی در کاهش این آمار موثر بوده است، ولی هنوز هم به دلایل مختلف اجتماعی و ترافیکی آمار کشته‎شدگان عابران پیاده نگران‎کننده است.

یکی دیگر از معضلات کشاورزان و دامداران به ویژه در استان گلستان کمبود یا نبود معبر برای عبور حیوانات اهلی است.

به عنوان مثال علی‎آبادکتول که به عنوان سومین شهر بزرگ استان شناخته می‎شود و دامداران زیادی در این منطقه به فعالیت‎های اقتصادی مشغول هستند، فاقد معبر برای عبور حیوانات اهلی است و این فقدان تاکنون باعث بروز حوادث ناگواری در این شهر شده است. عبور سگ‎های ولگرد از عرض خیابان نیز در برخی موارد باعث بروز حادثه در معابر اصلی بین شهری در استان می‎شوند.

از دیگر معضلات ترافیکی در شهرهای استان‎های شمالی وجود جاده‎ها و کمربندی‎های غیراستاندارد در معابر اصلی است. به عنوان مثال کمربندی جدید شهرستان علی‎آبادکتول در ابتدای ورود به شهر فاضل‎آباد از سمت علی‎آبادکتول فاقد ایمنی و استاندارد لازم جاده‎ای است و هر هفته چندین تصادف جرحی و حتی منجر به فوت در این معبر ثبت می‎شود.

در ضمن بیشتر کسانی که در کمربندی‎ها تصادف می‎کنند یا مسافر هستند یا برای نخستین بار از این معابر عبور می‎کنند که به دلیل ناآشنا بودن با مسیر و استاندارد نبودن جاده‎ها دچار حادثه می‎شوند.

یکی از شیوه‎های متداول در دنیا برای کاستن سرعت، نصب سرعت‎گیر یا کاهنده سرعت در معابر اصلی یا فرعی است اما نصب سرعت‎گیر هم قواعد و مقررات خاصی دارد و بزرگواران راهنمایی و رانندگی عنایت داشته باشند، نصب این سرعت‎گیرها باید بر اساس قوانین بین‎المللی باشد.

در آلمان، سرعت‎گیرها که از جنس فلز هستند به صورت یک نیم‎دایره دوار ساخته می‎شوند که در طول شب سطح صاف آن روی خیابان قرار می‎گیرد و در طول روز برآمدگی آن باعث رعایت سرعت مطمئنه می‎شود. اما در استان‎های شمالی به خصوص گلستان نصب سرعت‎گیر با استانداردهای بین‎المللی صورت نمی‎گیرد و گاهی اوقات چند کارگر شهرداری با ریختن یک تپه آسفالت روی جاده و صاف کردن آن، سرعت‎گیری درست می‎کنند که شاید نمونه آن در هیچ جاده‎ای در دنیا دیده نشود!

به دلیل کشاورزی بودن استان گلستان، استفاده از موتورسیکلت به دلیل دسترسی آسان و سریع به زمین‎های کشاورزی در این استان اجتناب‎ناپذیر است اما بعد از موج ارزانی موتورسیکلت در سال‎های گذشته و فراهم شدن امکان خرید موتورسیکلت توسط اکثر افراد جامعه به نوعی این وسیله به یکی از وسایل نقلیه موتوری اکثر خانواده‎ها تبدیل شد. اما متاسفانه ارزانی این وسیله و فراگیری آن باعث تغییر کاربری این وسیله شد و جوانان بیشتر از آن برای تفریح و انجام حرکات نمایشی استفاده می‎کنند.

طبق آمار مرکز فوریت‎های پزشکی بیشتر تلفات حوادث مربوط به موتورسوران مربوط به سنین 18 تا 24 سال است.

بزرگسالانی هم که از این وسیله نقلیه برای آمد و شد استفاده می‎کنند از ابتدایی‎ترین اصول ایمنی یعنی استفاده از کلاه‌ایمنی و رعایت سایر موارد ایمنی غافل هستند. 

آنچه مسلم است این است که استان گلستان در رده دوم استان‎های پرحادثه از لحاظ تصادف است و متاسفانه این واقعیت تلخ است.

ایمن‎سازی جاده‎ها و معابر اصلی استان، آموزش اصول اولیه رانندگی به دارندگان وسایل کشاورزی، نصب پلاک بر روی ادوات کشاورزی، برخورد جدی‎تر با رانندگان متخلف، تشویق شهروندان به استفاده از پل عابر پیاده، آموزش اصول اولیه مسایل ترافیکی به دانش‎آموزان، راه‎اندازی شهرک‎های ترافیک در همه شهرهای استان، تشویق رانندگانی که در طول سال مرتکب هیچ تخلفی نمی‎شوند، تغییر قوانین بیمه و اعمال سیاست‎های تشویقی در خصوص رانندگان بدون حادثه، تقویت دولت الکترونیک و کاستن بار ترافیکی شهرها، اتلاف سگ‎های ولگرد در حاشیه جاده‎ها و ... از جمله راهکارهای کاهش حوادث در شهرهای استان است.

امیدواریم دست‎اندرکاران ترافیکی و سایر مسئولان بلندپایه استان در خصوص کاهش این آمار بیش از پیش تلاش کنند.