پژوهشی مستند در باب مطالبه گری مومنین در قرآن

خدا در سوره مبارکه نساء آیه شریفه ۱۰۴ از مومنین می خواهد که در زمینه این مطالبه گری که خود یک مجاهده فی سبیل الله(ص) است و هدف آن از بین بردن عرصه‌های فعالیت منافقین و خائنین است، از خود سستی نشان ندهند و آنها را با دادن یک بینش دقیق نسبت به موقعیت خودشان در جامعه ایمانی که تحت عنایات الهی هستند و وعده اجرهای خاص اخروی دارند، تشویق می‌کند که سختی‌های مسیر این مجاهده و مقاتله نرم را به جان بخرند.
وَلاَ تَهِنُواْ فِی ابْتِغَاء الْقَوْمِ إِن تَکُونُواْ تَأْلَمُونَ فَإِنَّهُمْ یَأْلَمُونَ کَمَا تَأْلَمونَ وَتَرْجُونَ مِنَ اللّهِ مَا لاَ یَرْجُونَ وَکَانَ اللّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا ﴿۱۰۴﴾
خدا در ادامه می‌فرماید: ما این کتاب و قوانین آن را بر تو نازل کرده‌ایم که توی پیغمبر (ص) در جامعه حکم الهی را جریان بدهی و در تمام عرصه‌ها بر اساس آنچه که خدا به تو ارائه می‌دهد عمل کنی اما خدا با جمله آخر این آیه معلوم می‌کند که سستی مومنین در مطالبه‌گری از کسانی که مسئول اجرای این احکام الهی در جامعه هستند باعث می‌شود که این احکام با اینکه خدا و رسول اراده اجرای آن را دارند عملاً تعطیل شود و دست رسول (ص) برای اینکه مسئولان اجرای احکام را وادار به انجام وظیفه کند بسته باشد و در نتیجه در جامعه اینطور بنظر بیاید که رسول خدا (ص) از خائنین حمایت می‌کند و حالا که به دلیل سستی مومنین رسول (ص) نمی‌تواند برای اجرای احکام به اندازه لازم به این مسئولین فشار وارد کند چهره‌ای غیر واقعی از ایشان در جامعه در حال ترسیم شدن است: چهره حمایت کننده از خائنین و کارشکنان بی ایمان و بی لیاقت که مانع از اجرای احکام الهی در جامعه می‌شوند و فضای جامعه را نامطلوب کرده و زمینه را برای اعتراضات مبهم و بی هدف مومنین فراهم می‌کنند؛ در حالیکه مومنین

در آیه ۱۰۴ مامور شده‌اند که به دقت و با جزئیات این جریان‌ها را در جامعه شناسائی کنند و مطالبات خود را از آنها بطور جدی و هدفمند پیگیری کنند که اگر احیاناً در بین آنها منافقینی خائن وجود دارد دستشان رو شود و از فعالیت بیشتر باز بمانند.
إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاکَ اللّهُ وَلاَ تَکُن لِّلْخَآئِنِینَ خَصِیمًا ﴿۱۰۵﴾
اما در ادامه خدا از پیغمبرش می‌خواهد که این مشکل را در مومنین حل کند و آنها را برای این مطالبه‌گری آماده سازد و سستی‌های آنها را جبران کرده و از بین ببرد و خود را هم آماده پذیرش این بازگشت مومنین و مورد رحمت دوباره خود قرار دادن آنها معرفی می‌کند.
وَاسْتَغْفِرِ اللّهَ إِنَّ اللّهَ کَانَ غَفُورًا رَّحِیمًا ﴿۱۰۶﴾
خدا در آیه ۱۰۷ می‌فرماید در صورتیکه امت در مسیر تعیین شده رسول الله (ص) برای بازگشت به مطالبه‌گری از این گروه ها و جبران سستی‌های گذشته بازنگردند و دست از مجاهده در این عرصه بکشند کار به جائی می‌رسد که رسول الله (ص) در منگنه اعتراضات بی هدف و مبهم امت و از آن طرف خیانت و سستی مسئولان در اجرای احکام الهی، رفتارش به سمتی می‌رود که قابل انطباق بر موضع دفاع از این خائنین قرار می‌گیرد و خدا برای اینکه چنین اتفاقی نیافتد این همه اصرار دارد که مومنین در عرصه مطالبه‌گری حاضر شوند. ویژگی این خائنین شدت خیانت و شدت خالی کردن عهده از انجام وظیفه است. کارهای خائنانه و برنامه‌های خرابکارانه و مانع تراشی‌های آنها به گونه‌ای صورت می‌گیرد که از چشم مردم پنهان باشد در حالیکه از خدا پنهان نیست و خدا در جلسات شبانه آنها که محتوای آن خلاف خواست رسول الله (ص) در اجرای احکام است شاهد و ناظر است و به همه اعمال آنها در توطئه‌چینی برای توقف اجرای احکام الهی احاطه کامل دارد
وَلاَ تُجَادِلْ عَنِ الَّذِینَ یَخْتَانُونَ أَنفُسَهُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ مَن کَانَ خَوَّانًا أَثِیمًا ﴿۱۰۷﴾
یَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلاَ یَسْتَخْفُونَ مِنَ اللّهِ وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ یُبَیِّتُونَ مَا لاَ یَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ وَکَانَ اللّهُ بِمَا یَعْمَلُونَ مُحِیطًا ﴿۱۰۸﴾
همانطور که پیش از این هم اشاره شد این همه نسبت‌ها به

رسول الله (ص) در واقع برخواسته از عدم حضور مجاهدانه مومنین در صحنه هست. در نتیجه در آیه‌ی ۱۰۹ خدا به طور صریح این دفاع از خائنین را به مومنین نسبت می‌دهد یعنی سستی در مطالبه‌گری عنوان دیگری پیدا می‌کند و آن هم دفاع از خائنین است. البته خدا امنیت حاصل از این دفاع را برای منافقین و خائنین محدود به زندگی پست این دنیا می‌داند و به صراحت تنهائی و ناتوانی و بی دفاع بودن این خائنین را در قیامت تصویر می‌کند.
هَاأَنتُمْ هَؤُلاء جَادَلْتُمْ عَنْهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا فَمَن یُجَادِلُ اللّهَ عَنْهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَم مَّن یَکُونُ عَلَیْهِمْ وَکِیلًا ﴿۱۰۹﴾
بنابراین آیات شریفه، حضور در صحنه دفاع از ولی و یاری او در اجرای کامل احکام الهی، یک مصداقش همان سستی نکردن از مطالبه‌گری در لایه امت است. یعنی امت باید با محکم کردن قلبش به ولایت ولی الهی در عرصه مطالبه‌گری وارد شود و هیچ سستی در دقیق انجام دادن این کار و پیدا کردن عرصه واقعی مجاهده،‌ مقاتله و مبارزه از خود بروز ندهد تا طعم شیرین اجرای کامل احکام الهی را در جامعه بچشد و الا از سوی خدا مهر زشت‌کاری و ظلم به نفس بر او زده می‌شود.
وَمَن یَعْمَلْ سُوءًا أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللّهَ یَجِدِ اللّهَ غَفُورًا رَّحِیمًا ﴿۱۱۰﴾
در این مطالبه‌گری امت ناگزیر با سه دسته از جریانات جامعه مواجه می‌شود. جریانی مخلص که در اثر غفلت برخی از وظایفش را معطل کرده است که بلافاصله بعد از تذکر مومنانه برادرانش از غفلت خارج شده و وظایفش را در اجرای احکام الهی انجام می‌دهد.
جریان دوم جریانی مذبذب است که از حضور مومنان در صحنه مطالبه، بیش از وعیدهای الهی می‌ترسد و در اثر این حضور و مطالبه‌گری برخلاف میل باطنی مجبور به اجرا و انجام وظایف الهی‌اش می‌شود و باری را از روی دوش ولی خدا در اجرای احکام برمی‌دارد و جریان سوم جریانی سرسخت و منافق است که به خیانت خود ادامه می‌دهد و دست خودش را برای مومنین رو می کند و فرصت به ولی خدا داده می‌شود که پس از این زمینه‌سازی مومنین تیر آخر و خلاص را در جریان این مقاتله نرم به منافقین خائن بزند و آنها را به پشتوانه مطالبات جدی امت، از صحنه فعالیت خائنانه در جامعه خارج کند و شر به نسبت پیچیده ‌آنها را به سلامت از جامعه دفع و رفع کند.
و السلام علی من اتبع الهدی